Một trong những chính sách được nhiều người lao động quan tâm đó là bảo hiểm xã hội 1 lần. Tuy nhiên, chính sách này sẽ có sự thay đổi lớn khi Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) mới có hiệu lực. Cụ thể thế nào?
Luật Bảo hiểm xã hội sẽ có hiệu lực từ 01/7/2025. Do vậy, từ 01/7/2025 các chính sách liên quan đến chế độ BHXH 1 lần cũng sẽ thay đổi theo quy định tại Luật mới. Trước 01/7/2025, chế độ BHXH 1 lần vẫn được thực hiện theo quy định hiện hành tại Luật BHXH 2014, số 58/2014/QH13.
1. Người tham gia BHXH từ 01/7/2025 sẽ không được rút BHXH 1 lần nếu không thuộc trường hợp quy định
Sáng 29/6/2024 Quốc hội đã thông qua Luật BHXH. Một trong những nội dung đáng chú ý tại Luật sửa đổi là quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 70, Luật BHXH, số 41/2024/QH15 về quy định về một trong các trường hợp được rút BHXH 01 lần:
đ) Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc mà cũng không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm;
Điều đó có nghĩa, người lao động tham gia BHXH từ ngày 01/7/2025 trở đi thì không được rút BHXH một lần nếu không thuộc các trường hợp được rút BHXH 1 lần như:
– Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng chưa đủ 15 năm đóng BHXH
– Ra nước ngoài để định cư
– Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS…
– Người lao động có thời gian đóng bảo hiểm xã hội trước ngày L01/7/2025, sau 12 tháng không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc mà cũng không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm;
Như vậy, trường hợp người lao động tham gia BHXH 01 lần từ 01/7/2025 sau 12 tháng nghỉ việc, không tham gia BHXH và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì không được rút BHXH một lần nữa.
Như vậy, Quốc hội đã chốt phương án 1 trong 2 phương án được đề xuất trước đó tại dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi.
2. Bổ sung thêm 2 đối tượng được rút BHXH 1 lần
Căn cứ theo quy định tại Điều 102 Luật BHXH mới, các đối tượng quy định tại khoản 4 Điều 3 của Luật này mà có yêu cầu thì được hưởng bảo hiểm xã hội một lần, cụ thể:
(1) Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc và thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
02 đối tượng dưới đây đang tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận về việc đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trong thời gian này)
(2) Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên (kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên)
(3) Cán bộ, công chức, viên chức.
Các đối tượng trên được rút BHXH 1 lần nếu thuộc 01 trong các trường hợp dưới đây:
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động, số 45/2019/QH14 nhưng có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 15 năm mà không tiếp tục tham gia BHXH.
- Trường hợp người lao động không hưởng bảo hiểm xã hội một lần thì có thể lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng.
- Ra nước ngoài để định cư;
- Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, lao nặng, AIDS hoặc những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định của Bộ Y tế;
- Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; người khuyết tật đặc biệt nặng;
Như vậy, có thể thấy từ thời điểm Luật BHXH có hiệu lực – ngày 01/7/2025 đã bổ sung thêm hai đối tượng được rút BHXH một lần, gồm:
– Người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;
– Người khuyết tật đặc biệt nặng.
3. Người bị bệnh phong không còn được rút BHXH 1 lần
Theo quy định hiện hành tại điểm c khoản 1 Điều 77 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì một trong những trường hợp tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đã chấm dứt tham gia bảo hiểm xã hội mà có đề nghị thì được hưởng BHXH 01 lần là:
c) Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.
Tuy nhiên, điểm c khoản 1 và điểm b khoản 2 Điều 70 đã thay đổi quy định này. Theo đó, trường hợp người tham gia BHXH bắt buộc đã chấm dứt tham gia bảo hiểm xã hội mà có đề nghị thì được hưởng BHXH 01 lần nếu thuộc 01 trong các trường hợp:
….
b) Người đang mắc một trong những bệnh ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao nặng, AIDS;
Như vậy, quy định mới đã bỏ trường hợp người bị bệnh phong được hưởng BHXH 01 lần, đồng thời thay bệnh xơ gan cổ chướng bằng bệnh xơ gan mất bù.
4. Mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần từ 01/7/2025
Theo khoản 2 Điều 102 Luật BHXH thì mức hưởng BHXH 1 lần được tính theo số năm đã đóng bảo hiểm xã hội, cứ mỗi năm được tính như sau:
– 1,5 lần của mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014.
– 02 lần của mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi;
– Bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 lần của mức bình quân thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội đối với trường hợp thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm.
Về mức hưởng và cách tính cơ bản vẫn tương tự như quy định tại Luật BHXH năm 2014, tuy nhiên Luật sửa đổi có nêu rõ quy định:
Trường hợp thời gian đóng bảo hiểm xã hội có cả trước và sau năm 2014 mà thời gian đóng trước năm 2014 có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng bảo hiểm xã hội từ năm 2014 trở đi để tính mức hưởng bảo hiểm xã hội một lần.
Ngoài ra, nếu người lao động vừa đủ điều kiện hưởng lương hưu vừa đủ điều kiện hưởng BHXH một lần thì người lao động được quyền lựa chọn giữa việc hưởng lương hưu hoặc rút BHXH một lần.
Trên đây là thông tin về Chính sách BHXH 1 lần thay đổi thế nào từ năm 2025?